Ráiteas ón gCathaoirleach

Athbhreithniú Trádála agus Airgeadais

Tá áthas orm tuairisc a thabhairt ar bhliain láidir fáis do Chomhlacht Chalafort Átha Cliath (an “Comhlacht”) sa bhliain 2022. B’ionann tréchur iomlán na bliana agus 36.8m tonna, rud a léiríonn méadú 1.8m tona (5.2%) ón mbliain roimhe sin.

Is feidhmíocht thar a bheith láidir é seo i bhfianaise na ndúshlán a tháinig roimh Brexit agus Covid-19 le dhá bhliain anuas, mar aon leis an timpeallacht eacnamaíoch ghinearálta in 2022 mar thoradh ar bhrúnna boilscithe ar fud an domhain a raibh tionchar acu ar chaiteachas tomhaltóirí sa dara leath den bhliain.

Chun an fheidhmíocht trádála a chur i gcomhthéacs is fiú a thabhairt faoi deara go bhfuil an tréchur foriomlán siar go dtí laistigh de 3.6% den tonnáiste a taifeadadh i mbliain taifead an chalafoirt sa bhliain 2019, réamh-Brexit agus réamh-Covid. Thairis sin, laistigh den earnáil aonadaithe, tá méideanna foriomlána siar go dtí laistigh de 2.2% de na leibhéil sa bhliain 2019. Go deimhin, nuair a cheadaítear stoc-charnadh réamh-Brexit sna míonna deiridh de 2019, léiríonn ár bhfeidhmíocht athléimneacht shuntasach in aghaidh dhá turraing sheismeacha dá leithéid.

Tháinig athrú suntasach freisin ar phatrúin trádála iar-Brexit. Maidir leis sin, tá méadú 64.4% tagtha ar mhéideanna RóRó ar sheirbhísí Eorpacha díreacha thar leibhéil 2019 agus tá laghdú 17.8% tagtha ar líon na seirbhísí díreacha sa RA. Is feithiclí gan tionlacan tiománaithe iad méideanna na seirbhísí Eorpacha cianaistir níos faide den chuid is mó, rud a chuireann brú breise ar acmhainní talún gann an chalafoirt.

Ar thaobh Bulc an ghnó, tháinig méadú 19.7% go 4.7m tona ar toirteanna Bulcleacht agus tháinig méadú 5.2% go 2.1m tona ar toirteanna Bulcsholad.

Tá trácht turasóireachta ag dreapadh ar ais go leibhéil réamh-phaindéim 2019 freisin le líon na bpaisinéirí beagnach faoi dhó in 2022 go 1.7 milliún. Cé go bhfuil siad fós i bhfad chun deiridh ar an áit a raibh siad trí bliana ó shin ag -13.5% do phaisinéirí agus -10.7% i gcás feithiclí turasóireachta, tá an bhearna fós ag dúnadh.

Anailís Airgeadais

Chuir an fás ar mhéideanna tréchur le feidhmíocht airgeadais láidir eile in 2022.

• B’ionann láimhdeachas na bliana agus €101.5m is airde riamh, rud a léiríonn méadú de €15.7m (18.3%) ar an mbliain roimhe sin.
• B’ionann an brabús oibriúcháin agus €44.2m, rud a bhí €8.8m (24.8%) níos airde ná an bhliain roimhe sin.
• B’ionann TRÚCDA (Tuilleamh roimh Ús, Cáin, Dímheas agus Amúchadh) agus €59.3m arb ionann é agus méadú €10.6m (21.7%) sa bhliain 2021.
• B’ionann brabús don Bhliain Airgeadais agus €41.3m i gcomparáid le €26.0 in 2021 arb ionann é agus méadú €15.3m (59.0%).

Tá forléargas cuimsitheach ar an bhfeidhmíocht Trádála agus Airgeadais leagtha amach in Athbhreithniú an Phríomhfheidhmeannaigh agus i dTuarascáil na Stiúrthóirí.

Máistirphlean 2040 – Athbhreithnithe 2018

Is é sainordú Comhlacht Chalafort Átha Cliath faoi an tAcht Cuanta agus Beartas Náisiúnta na gCalafort an bonneagar calafoirt a sholáthar a theastaíonn chun trádáil idirnáisiúnta na hÉireann a éascú i gcomhar leis na calafoirt náisiúnta eile. Maidir leis sin, níl aon laghdú tagtha ar sheasamh Chalafort Átha Cliath mar phríomhthairseach trádála mar gheall ar thionchair Covid-19 agus Brexit. Tá an Bord dírithe i gcónaí ar sheachadadh tráthúil acmhainn ríthábhachtach an chalafoirt a chinntiú chun freastal ar an éileamh réamh-mheasta agus freagairt do nádúr athraitheach na trádála muirí (mar shampla, soithí níos mó le céatadán laghdaithe de thrádáil gan tionlacan).

Tá clár infheistíochta caipitil an Comhlacht mar thaca ag Máistirphlean 2040 – Athbhreithnithe 2018 a thugann fís d’fhorbairt an Chalafoirt amach anseo i gcomhréir le fás eacnamaíoch leanúnach agus a scrúdaíonn go criticiúil conas is féidir úsáid talún reatha Chalafort Átha Cliath a bharrfheabhsú.

Tá an Máistirphlean ullmhaithe ag Comhlacht Chalafort Átha Cliath chun:

• Pleanáil um fhás inbhuanaithe amach anseo chomh maith le hathruithe ar an trádáil ar muir in earraí a éascú chomh maith le gluaiseachtaí paisinéara go hÉirinn agus uaithi agus maidir le réigiún Bhaile Átha Cliath ach go háirithe.
• Comhthéacs foriomlán a sholáthar um chinntí infheistíochta amach anseo.
• Machnamh a dhéanamh agus soláthar do bheartais náisiúnta agus réigiúnacha reatha, chomh maith le treoirlínte agus tionscnaimh áitiúla.
• A chinntiú go bhfuil síocháin agus sineirgíocht idir na pleananna don Chalafort agus na pleananna do Cheantar na nDugaí Bhaile Átha Cliath, Chathair Bhaile Átha Cliath agus Mhórcheantar Bhaile Átha Cliath.
• Cinnteacht a thabhairt do chustaiméirí faoin gcaoi a bhforbróidh an Calafort amach anseo chun a gcuid riachtanas a chomhlíonadh.

Tá an Bord, mar sin, tiomanta do chur i bhfeidhm na dtionscadal atá inár bplean 5 bliana agus ag leanúint ar aghaidh ag pleanáil don mheántéarma agus don fhadtéarma. Cuirtear é seo ar an eolas ag:

• Beartais Rialtais maidir le fás eacnamaíoch leanúnach, gníomhaíocht aeráide, agus forbairt inbhuanaithe.
• Leanúint d’earnáil déantúsaíochta ilnáisiúnta bhríomhar a bhfuil na tionscail cheimiceacha, chógaisíochta agus TF i gceannas uirthi.
• An chuidiú láidir a dhéanann easpórtálacha bia agus dí dár ngeilleagar.
• Méadú ar an daonra ó 2.96m sa bhliain 1951 go 4.65m sa bhliain 2016 agus méadú féideartha go dtí thart ar 5.6m faoi 2040 mar a bhíothas ag súil leis sa Chreat Pleanála Náisiúnta.
• Fás mór i dtógáil i gcomhcheangail le beartas náisiúnta tithíochta agus seachadadh an PFN a chumasú.

Leagtar amach sa Mháistirphlean freisin conas a oibreoidh Comhlacht Chalafort Átha Cliath chun an Calafort a chomhtháthú níos fearr le Cathair agus le muintir Bhaile Átha Cliath. I dtaca leis seo, beidh fócas leanúnach ar chaomhnú oidhreachta agus rochtain phoiblí, nascacht siúil agus rothaíochta a fhorbairt, agus tacú le caomhnú comhshaoil, cuspóirí pobail agus inbhuanaitheachta.

Forbairt Bonneagair Straitéisigh (SID) Tionscadail atá beartaithe faoin Máistirphlean

Chun fís iomlán an Mháistirphlean a sheachadadh tá sé i gcéist go mbeidh orainn trí Thionscadal Forbartha Bonneagair Straitéisigh ar scála mór a chur i bhfeidhm agus díríodh go dtí seo ar an gcéad dá thionscadal a theastaíonn – Tionscadal Athfhorbartha Imchuach Alexandra agus an Tionscadal MP2.

Tionscadal Athfhorbartha Imchuach Alexandra (ABR)

I measc na bhforbairtí tá doimhniú agus síneadh na mballaí cé atá in Imchuach Alexandra, soláthar lamairne fhada nua RóRó 270m mar aon le dhá bheart nua RóRó laistigh den imchuach istigh, inlíonadh an duga ag bearta 52/53, beart abhann nua a thógáil agus dreidireacht an chainéil loingseoireachta go doimhneacht 10m faoi bhun an tsonra cairte. Tá na heilimintí deiridh de bhalla na céibhe den tionscadal á dtógáil faoi láthair agus táthar le bheith críochnaithe sa bhliain 2025.

Tionscadal MP2

I mí Iúil 2020, dheonaigh an Bord Pleanála cead pleanála 15 bliana don Tionscadal MP2, an dara ceann de na trí SID a theastaíonn chun Máistirphlean 2040 a sheachadadh. Ina theannta sin, daingníodh na toilithe Imeall Trá agus Dhumpáil ar Farraige riachtanach don tionscadal sa bhliain 2022.

Ceadóidh na ceadanna seo dhá bheart a thógáil le fad iomlán de 545 méadar do longa coimeádáin LóLó agus dhá bheart le fad iomlán de 572 méadar do bháid farantóireachta RóRó. Áireofar leis an tionscadal athfhorbairt a dhéanamh ar cheann de na lamairní ola atá ann cheana chun beart breise a chur ar fáil do longa coimeádáin nuair agus de réir mar a laghdóidh an t-éileamh ar bhreoslaí iontaise go buan mar fhreagairt ar bheartais náisiúnta maidir leis an athrú aeráide.

Idir an Tionscadal ABR, atá á thógáil, agus an Tionscadal MP2, ar cuireadh tús leis an obair thógála sa bhliain 2023, tá na ceadanna pleanála ar fad a theastaíonn do na móroibreacha forbartha atá beartaithe ar an taobh thuaidh den chalafort faighte ag Comhlacht Chalafort Átha Cliath anois faoin Máistirphlean 2040 agus tá ár bhfócas aistrithe anois go dtí pleanáil do chur i bhfeidhm an tríú SID atá beartaithe faoin Máistirphlean – an tionscadal 3FM.

Tionscadal 3FM

I mí na Samhna 2021 sheol an Comhlacht an Tionscadal 3FM, an tríú tionscadal Máistirphlean agus an ceann deireanach a theastaíonn chun forbairt Chalafort Átha Cliath a thabhairt chun críche agus é a thabhairt go dtí a lánacmhainneacht deiridh faoi 2040.

Soláthróidh Tionscadal 3FM críochfort nua LóLó a bheidh in ann 353,000 coimeádán a láimhseáil in aghaidh na bliana agus críochfort nua RóRó a bheidh in ann suas le 252,000 leantóir lasta a scála in aghaidh na bliana. Déanfar an Tionscadal a sheachadadh ar thart ar an cúigiú cuid de thailte Chalafort Átha Cliath atá suite ar Leithinis an Phoill Bhig.

Tá an Tionscadal ag an gcéim réamhphleanála, agus tá sé i gceist go gcuirfidh an Comhlacht iarratas pleanála isteach chuig an mBord Pleanála tar éis tréimhse comhairliúcháin phoiblí agus breithnithe ar gach aiseolas. Tar éis an chomhairliúcháin sin, déanfaimid athbhreithniú ar dhearadh tionscadail mhionsonraithe agus ar thuarascálacha tionchair timpeallachta a theastaíonn do thionscadail mhóra bhonneagair sula rachaimid ar aghaidh leis an bpleanáil.

Tá seacht bpríomhghné sa tionscadal mar atá beartaithe faoi láthair:

• Bóthar nua 2.2km ar a dtugtar Bealach Rochtana an Chalafoirt Theas (SPAR) chun limistéir an chalafoirt thuaidh agus theas a nascadh, ag tógáil Feithiclí Earraí Troma (HGVanna) ó Leithinis an Phoill Bhig den ghréasán bóithre poiblí reatha. Áireoidh sé droichead nua 190m ar an Life, le cuid ardaithe 45m, díreach soir ó Dhroichead Thomáis Uí Chléirigh. Soláthróidh sé bealach níos lú plúchta freisin do thaisteal gníomhach trasna na cathrach do choisithe, rothaithe agus úsáideoirí iompair phoiblí.
• Críochfort coimeádán nua a thógáil os comhair Cumhachtstáisiúin an Phoill Bhig de chuid an ESB le toilleadh tréchur bliantúil de 353,000 coimeádán (thart ar 600,000 aonad coibhéiseach fiche troigh) in ionad an Teirminéil MTL atá ann faoi láthair in aice le timpeallán Bhóthar Sheáin Uí Mhóra.
• Athfhorbairt an chríochfoirt coimeádán atá ann cheana féin chun áiseanna RóRó breise a chruthú.
• Caschiorcal loinge 325-méadar ar trastomhas a chruthú os comhair Chuan Theach Pigeon.
• Soláthróidh campas Seoltóireachta agus Rámhaíochta 1.9 heicteár, ar a dtugtar an ‘Sráidbhaile Muirí’, do raon úsáideoirí, lena n-áirítear clubanna seoltóireachta agus rámhaíochta, Gasóga Mara, an Iontaobhas Mara, agus úinéirí bád áitiúil. Áireoidh sé plás poiblí freisin.
• Saoráidí fairsinge Pobail lena n-áirítear Páirc Chalafoirt, agus crios tírdhreachtaithe 2.7 heicteár agus 5.5km de chosán taistil ghníomhaigh / féarbhealach do choisithe agus rothaithe, ag tabhairt ó Ché an Phoirt Thuaidh, in aice le Timpeallán Iosta na Rinne, go dtí Cuan Theach Pigeon i gcroílár Leithinis an Phoill Bhig. Ag Cé an Phoirt Thuaidh, nascfaidh sé seo le bealach taistil gníomhach 1.4km na Life Tulcha a bhfuil súil ag an gComhlacht a thosú i 2024. Tabharfaidh an bealach 1.4km seo coisithe agus rothaithe chomh fada le hInbhear na Tulchann áit ar féidir leo nascadh ansin le Féarbhealach Inbhear na Tulchann 3.2km atá á thógáil ag an gComhlacht faoi láthair.
• Suíomh 1 heicteáir a sholáthar chun freastal ar na fóntais atá ag teastáil, ar dtús do scéim téimh ceantair na Cathrach atá á gcumhachtú ag gléasra dramhaíola-go-fuinneamh Covanta agus, ar an dara dul síos, chun freastal ar raon fóntais d’fhorbairt An Buidéal Gloine Éireannach.

Idirphlé Phort Bhaile Átha Cliath Iar-2040

I mo Thuarascáil anuraidh, thug mé tuairisc ar thionscnamh Idirphlé Post 2040 Chalafort Átha Cliath a sheol an Comhlacht i 2020. Tá an-tábhacht ag baint leis an diospóireacht maidir leis an ábhar seo maidir lena chinntiú go mbeidh acmhainn riachtanach calafoirt ar fáil feadh an chósta thoir de réir mar a shroicheann Calafort Átha Cliath lánacmhainneacht. Teastaíonn fócas leanúnach uaidh seo ar phleanáil náisiúnta na gcalafort agus ar na dúshláin a bhaineann le bonneagar calafoirt a sheachadadh.

Tá a fhios againn ó thaithí gur tréimhse ama sách gearr é seacht mbliana déag i gcomhthéacs tionscadail bhonneagair ar mhórscála a sheachadadh agus tá sé ríthábhachtach, mar sin, go dtosóimid ar phleanáil anois ionas gur féidir leanúint ar aghaidh le forbairt fhadtéarmach ar bhonneagar riachtanach calafoirt ar siúl ar bhealach tráthúil, inbhuanaithe. Caithfidh corrlach réasúnta thar éileamh a bheith ag acmhainn na saoráidí chalafoirt náisiúnta i gcónaí chun freastal ar bhuaicphointí, éilimh shlabhra an tsoláthair atá ag forbairt, agus fachtóirí a chuireann isteach orthu.

Is i gcomhthéacs aghaidh a thabhairt ar na riachtanais phleanála fhadtéarmaigh seo a d’fhoilsigh an Comhlacht sraith seacht bpáipéar mar chuid den Idirphlé iar-2040 Chalafort Átha Cliath chun a chinntiú go mbeidh comhairliúchán luath agus cuimsitheach againn ar an tsaincheist thábhachtach náisiúnta seo. Tá an-dúshlán ag baint le pleanáil fhadtéarmach an bhonneagair mhóir.

Leis na páipéir, d’fhéach an Comhlacht leis na dúshláin atá romhainn a mhíniú agus a chur i gcomhthéacs agus pleanáil á déanamh ar sheachadadh fadtéarmach chumas an chalafoirt chun freastal ar an éileamh a bheidh ann amach anseo ar chósta thoir na hÉireann faoi 2040, nó níos luaithe ná sin. Is féidir acmhainn bhreise a bhaint amach trí leathnú na gcalafort atá ann cheana féin nó trí láithreán úrnua nua a fhorbairt. Ar bhealach amháin nó ar bhealach eile, caithfidh forbairt den sórt sin dul i ngleic le timpeallacht phleanála chasta a thógann cuid mhór ama agus infheistíochta. Ina theannta sin, tá forbairt an chalafoirt costasach agus teastaíonn caipiteal ar mhórscála le haghaidh struchtúir an chalafoirt agus le haghaidh an bhonneagair iompair agus cumasúcháin eile atá riachtanach.

Conclúid

Ba mhaith liom buíochas a ghabháil leis an bhfoireann bhainistíochta agus le foireann uile Comhlacht Chalafort Átha Cliath as a dtiomantas leanúnach thar tréimhse thar a bheith dúshlánach le trí bliana anuas. Ba eisceachtúil an bealach inar lean gach duine ar aghaidh ag obair trí dhúshláin Covid-19 agus Brexit agus iad ag díriú ar na cuspóirí agus na straitéise fadtéarmacha a leag an Bord síos.

Ba thréimhse chomh dúshlánach í dár gcustaiméirí agus dár bpáirtithe leasmhara go léir, agus ba mhaith liom buíochas a ghabháil leo as a dtacaíocht leanúnach.

Ba mhaith liom buíochas a ghabháil leis an Aire agus leis an bhfoireann dhíograiseach sa Roinn Iompair as a dtacaíocht agus rannpháirteachas gníomhach linn i rith 2022.

Ba mhaith liom buíochas a ghabháil le mo chomhghleacaithe ar an mBord as a gcuid oibre le bliain anuas agus táim ag tnúth le leanúint ag obair leo sa bhliain atá romhainn agus muid ag leanúint ar aghaidh ag comhlíonadh ár ról spreagúil maoirseachta ar cheann de na sócmhainní bonneagair is tábhachtaí sa Stát – Calafort Bhaile Átha Cliath.

I dtuarascáil na bliana seo caite, thugamar aitheantas don obair ollmhór a rinne Eamonn O’Reilly mar Phríomhfheidhmeannach thar thréimhse dhá bhliain déag ó 2010 go 2022. Tar éis chinneadh Éamonn an Comhlacht a fhágáil, thug an Bord faoi phróiseas leathan earcaíochta, agus tá lúcháir orm fáilte a chur roimh Barry O’Connell a tháinig linn i mí na Samhna 2022. Téann Barry isteach i gComhlacht Chalafort Átha Cliath ón gCóras Coca-Cola, áit a bhfuil róil shinsearacha iolracha aige in oibríochtaí buidéalú ar fud an domhain ó 1992 i leith.

Téann Barry isteach sa Chomhlacht ag am tábhachtach agus spreagúil agus muid ag díriú ar an tionscadal deiridh Máistirphlean, an Tionscadal 3FM, a sheachadadh tríd an acmhainn deiridh atá beartaithe i Máistirphlean 2040 a phleanáil agus a bhaint amach. Déanfaidh sé seo cosaint don todhchaí ar acmhainn Chalafoirt Átha Cliath agus toilleadh náisiúnta don mheántéarma ach leanfaidh sé freisin le misean Chalafort Átha Cliath chun an Chathair agus pobail chalafoirt a chomhtháthú tuilleadh. Tá an bord muiníneach go dtógfaidh Barry agus an fhoireann feidhmiúcháin ar sheasamh láidir airgeadais agus ar fheidhmíocht oibriúcháin an Comhlachta chun na cuspóirí straitéiseacha seo a bhaint amach.

Jerry Grant, Cathaoirleach

31ú Márta 2023